Het Beleidsplan armoede en schulden van de gemeente Sittard-Geleen…

In december buigt de gemeenteraad zich over het Beleidsplan Armoede en Schulden 2022-2026. Het 40 pagina’s tellende rapport bevat veel goede bedoelingen, ambtelijk jargon en ziet armoede vooral als een probleem van een individuele burger dat opgelost moet (en kan) worden.

De Toeslagen-affaire heeft echter laten zien dat armoede zijn oorzaak ook – en misschien wel vooral – vindt in het structureel benaderen van burgers als potentiële fraudeurs en profiteurs. Armoede-beleid begint dan ook met het veranderen van die benadering. 

Een rechter van de Centrale Raad van Beroep – de hoogste rechter in bijstandszaken-   hield de gemeente Sittard-Geleen dit al eens zeer uitdrukkelijk voor tijdens de behandeling van een bijstandszaak:

Een voorbeeld van deze structurele argwaan is het op de eerste dag van een aanvraag voor een uitkering opvragen van bankgegevens bij de Belastingdienst:

De gemeente Sittard-Geleen gaat er blijkbaar vanuit dat de burger niet te vertrouwen is bij de informatie die hij zelf opgeeft.

Een overheid die wil helpen is transparant over wat men verzamelt over een burger. De gemeente Sittard-Geleen weigert burgers echter toegang tot hun eigen lopende aanvragen en werkprocessen. Op een verzoek om inzage in een lopende dossier reageerde de gemeente als volgt:

We wijzen u erop dat het dan alleen gaat om inzage in Verseon (ons digitale dossier). Hierin staat alle informatie die betrekking heeft op afgeronde werkprocessen.

Wat er gebeurt in nog niet afgeronde werkprocessen –  zoals in het voorbeeld hiervoor met het opvragen van gegevens bij de Belastingdienst, maar denk ook aan het het inschakelen van sociale recherche en raadplegen van de gekoppelde computerbestanden via Suwi en het Inlichtingenbureau – blijven dus geheim. Past deze structurele achterdocht en geheimzinnigheid bij een overheid die zegt mensen te willen helpen? 

Zijn mijn problemen – laat staan het oplossen ervan – in de juiste handen bij een overheidsinstantie die mij wantrouwt en geen open kaart speelt?

Armoedebeleid en het voorkomen van schulden is niet het in 40 pagina’s formuleren van plannen, maar het dagelijks op een andere manier omgaan met mensen: 

• voorkom dat mensen bij het aanvragen van een uitkering een tijd zonder inkomen komen te zitten en wees dus ruimhartig met voorschotten en het met terugwerkende kracht geven van een uitkering zodat deze aansluit bij het laatste inkomen. De gemeente Sittard-Geleen weigert uitkeringen met terugwerkende kracht te verstrekken;
• vertraag het aanvragen van een uitkering niet met CompetenSYS-achtige systemen, waarvan de Nationale Ombudsman al een keer gezegd heeft over de gemeente hier niet juist in handelt;
• zorg dat aanvragen laagdrempelig kunnen worden ingediend en dus niet een aanvraagprocedure om een aanvraagformulier te krijgen om een gesprek te krijgen om na weken pas een “echte” aanvraag te kunnen doen, zoals dat nu geldt in voor de bijstand of WMO. Wachten op geld en hulp veroorzaakt en vergroot de problemen, want leidt tot aanmaningen,  incassokosten enz.
• als een inkomen tot 120% van het sociaal minimum gezien wordt als een problematische situatie, waarom zet de gemeente Sittard-Geleen dan de grens om in aanmerking te komen voor de individuele inkomenstoeslag bij 102% van het sociaal minimum;
• waarom vind je als gemeente dat iemand die over een periode van 5 jaar in twee maanden  € 3,87 meer heeft dan het sociaal minimum, geen recht heeft op een individuele inkomenstoeslag van € 416,00:
  

• waarom voer je niet een ruimhartig beleid bij het verstrekken van bijzondere bijstand zodat mensen bijvoorbeeld tijdig beroep kunnen aantekenen, in plaats van je meteen te beroepen op een beslistermijn van 8 weken als je weet dat binnen 4 weken het griffierecht bij de Rechtbank moet zijn betaald. Dwing mensen niet tot het kiezen tussen een boterham en het inroepen van rechtsbescherming;
• waarom verplicht je mensen om hele pakken bankafschriften te printen bij het aanvragen van een uitkering of vraag je dat ze kopieën van een ID of paspoort moeten geven van mensen die in de tijd dat de uitkering nog niet rond was en ter voorkoming van schulden, zijn bijgesprongen met kleine leningen of giften. 

Het helpen van mensen met schulden en in armoede is vooral je realiseren dat mensen daar niet voor hebben gekozen en het niet verdienen om met structureel wantrouwen bejegend te worden. Zolang iedere uitkeringsgerechtigde gezien wordt als een fraudeur en/of profiteur hebben beleidsnota’s als deze weinig zin. 

Het bestrijden van armoede en het helpen bij schulden begint in de dagelijkse praktijk van de gemeente Sittard-Geleen zelf. 

(c) dolf gregoire 2021.11

Advertentie