Rechter zonder hond…

Je vraagt je af hoe zo’n telefoongesprek tussen de landsadvocaat en de griffie van het Gerechtshof gaat.|

– Ja, hier met mij. Sonja is gek geworden.
– Sonja …?
– Je weet wel, Sonja van de Rechtbank. Sonja zonder hond. Die wordt gek thuis en nu wil ze van de avondklok af. Ferd was laaiend en niet op anderhalve meter kan ik je zeggen.
– Ik ga kijken wat we gaan doen. Maak je niet druk. Nederland begrijpt toch niet hoe dit werkt, al zenden we het live uit. Hahaha, zie je later vanmiddag met de stukken.

Nee, natuurlijk ging het gesprek niet zo. Maar toch, het zou wel interessant zijn om te weten wat er nu precies gebeurd is op die ochtend toen het vonnis van de kort geding rechter over de avondklok als een bom insloeg. Advocaat Spong verwoordde bij Jinek terecht het ongemak.

“Alsof de Staat op een knop kan drukken en drie uur later is er een spoedappèl. Voor een burger kan dat weken duren.”

Inderdaad, de burger kan niet gewoon naar binnenwandelen met Jaap van Dissel aan de hand – wat doet een infectioloog in een puur juridisch schorsingsincident ? – en zeggen dat-ie meteen een kort geding wil hebben omdat-ie uit zijn huis wordt gezet of geen inkomen heeft.

Er volgde dus een kort geding om voorlopig de werking van de uitspraak van de Haagse rechtbank onderuit te halen. Natuurlijk probeerde Viruswaarheid de procedure over de klok van 21:00 uur te tillen om daarmee maximaal van de uitkomst te kunnen profiteren – de geest was dan misschien uit de fles – maar iedereen die ernaar keek en het een beetje begreep wist dat dat nooit zou gaan lukken. Het was tenenkrommend om te zien – zie ook het Parool – dat een rechter dreigde met het door de beveiliging fysiek buiten zetten van Viruswaarheid; een procespartij die in eerste instantie blijkbaar een voldoende doortimmert verhaal had gehouden. Een wraking was blijkbaar het enige middel om in de rechtszaal te blijven; en natuurlijk ook om 21:00 uur te halen.

Maar de wraking werd op tijd afgehandeld – hopelijk hadden ze bij Viruswaarheid de avondklok-verklaring bij zich – en daarvoor hoefde Ferd Grapperhaus en Rutte niet eens aan het Nederlandse volk uit te leggen hoe het nu precies zat met die uitspraak van rechter Sonja Hoekstra-van Vliet en liet men iedereen bewust in de waan dat, oei, oei, iedereen opeens na 21:00 uur de straat op kon om te gaan feesten.

De Haagse rechter had echter alleen maar de opdracht gegeven aan de Staat om zo snel mogelijk, maar zonder termijn te noemen en zonder het opleggen van een dwangsom, de wet buiten werking te stellen die de basis vormde voor het instellen van de avondklok. Indirect gevolg daarvan zou dan zijn dat de avondklok-regeling verviel:

5.1. veroordeelt de Staat artikel 8 lid 1 en 3 Wbbbg per omgaande buiten werking te stellen, waardoor ook de Tijdelijke regeling vervalt;

Ik meen dat het effect van directe afschaffing van de avondklok enkel was bereikt, als de rechter de zgn. Tijdelijke regeling zelf onverbindend had verklaard – want niet gebaseerd op een (voldoende/juiste) wettelijke grondslag – en daarmee echt meteen de avondklok had “afgeschaft” zoals overal ten onrechte in de media en door de regering (!) werd geroeptoeterd.

De Staat had als rechtstaat vervolgens het ultieme offer moeten brengen. Rutte en Grapperhaus hadden dan moeten uitleggen – live vanuit het Torentje – dat men erkende dat het juridisch fout was gegaan, uitleggen dat de rechter weliswaar bindend gesproken had, maar aangeven dat men zich daar niets van ging aantrekken, aanvullend zou handelen en – met dank aan het Hof die een week nodig heeft voor een uitspraak in hoger beroep – via een spoedwetje “de tegenvaller” zou herstellen.

Dan was het de burger in gewoon Nederlands meteen duidelijk geweest hoe een rechtsstaat werkt, namelijk dat je je enerzijds houdt aan wat de rechter zegt, maar dat je als wetgever alles (nou ja, niet alles gezien internationale regelingen) kan en mag repareren, als je je daar niet bij wenst neer te leggen. Dat is nu eenmaal een democratische rechtsstaat: je neemt de beslissingen die je wil nemen en andere neem je niet, of schuif je voor je uit.

Een dergelijke mededeling had Rutte en Grapperhaus bij de verkiezingen op 17 maart waarschijnlijk electoraal de kop gekost, maar het had wel het geloof in wat een democratische rechtsstaat is, kunnen bewaren. Door dit niet te doen, hoger beroep aan te tekenen, de onjuiste weergave van het vonnis van de Haagse rechtbank niet tegen te spreken en te doen alsof het allemaal verloopt via de normale, voor iedereen geldende procedurele regels, laat de politiek (en dus ook de Tweede en Eerste Kamer die aan het repareren van “de tegenvaller” binnen 2 dagen meewerkten) en rechterlijke macht nu al weten dat men nog niet zoveel geleerd heeft van de Toeslagenaffaire. Die burgers en in Groningen wacht men immers niet een paar dagen, maar al jaren tevergeefs op snel en kordaat ingrijpen van de wetgever.

Heeft de Staat nog wel een procesbelang bij het hoger beroep, nu er een spoedwet ligt om “de tegenvaller” te repareren ?

Voor de volgende juridische spielerei wachten we komende vrijdag 27 februari af, want dan volgt de uitspraak van het Hof in hoger beroep.
Voor de juristen onder ons: de Staat niet-ontvankelijk verklaren bij het ontbreken van een procesbelang want er is toch een spoedwetje dat de tegenvaller repareert, zou wel een uiterst amusante uitkomst zijn.

(c) dolfgregoire 2021.2

update:

De Rechtspraak heeft een korte uitleg gegeven over de procedurele gang van zaken op LinkedIn: https://www.linkedin.com/posts/de-rechtspraak_rechtspraak-zitting-livestream-activity-6768423942001594368-0mjv. Ook hier wordt de indruk gewekt dat de vaart waarmee dit alles gebeurt en het dreigen met het buiten zetten van een procespartij, normaal is.