Bijna iedereen trekt conclusies uit de Toeslagenaffaire…

Ongelooflijk hoe de hoogste baas van De Rechtspraak in zijn Nieuwsjaarstoespraak (https://youtu.be/rU3IBmHQs7ode) de Toeslagenaffaire schaamteloos gebruikt om te pleiten voor actie van kabinet en wetgever om hem meer geld te geven.

Het toverwoord daarbij is ‘betekenisvol contact‘ waarmee het bruggetje gemaakt wordt naar de tjonge tjonge moeilijke omstandigheden waarin men moest werken in Corona-tijd. Het woord reflectie valt, maar waar die reflectie uit zou moeten bestaan wordt niet duidelijk. Je zou verwachten dat de conclusies van de Cie van Dam en als je zo op je falie hebt gekregen, leiden tot een visie over hoe het anders kan en anders moet. De Toeslagenaffaire is niet een kwestie van te weinig rechters, Zoom-zittingen, communicatie door spatschermen of IT-problemen.

Nee, het was het gevolg van een verkeerde attitude waarbij het bestuursrecht niet meer gezien wordt als het rechtsgebied dat er is om de burger te beschermen tegen de overheid. Die kerntaak van de rechter in een rechtstaat werd uit het oog verloren.

Zonder zich te willen uitlaten over individuele rechterlijke uitspraken, constateert de commissie dat ook de bestuursrechtspraak jarenlang een wezenlijke bijdrage heeft geleverd aan het in stand houden van de niet dwingend uit de wet volgende, spijkerharde uitvoering van de regelgeving van de kinderopvangtoeslag. Daarmee heeft de bestuursrechtspraak zijn belangrijke functie van (rechts)bescherming van individuele burgers veronachtzaamd.

Vandaag 15 januari 2021 valt mogelijk het kabinet over de Toeslagenaffaire (update: dat is inmiddels gebeurd). Gisteren trok oud-minister Asscher zijn conclusies. Ik heb echter nog geen rechters gehoord die een ontslagbrief stuurden. De ivoren toren is blijkbaar inmiddels het afvoerputje geworden voor te weinig kritische juristen.

Het laat me wederom denken aan de woorden van Prof. Tak die ik niet vaak genoeg kan herhalen: “Wat is het toch, dat zelfs creatieve wetenschappers (…) doet verkeren in angstvallige wetstoepassers, zodra zij met rechtsprekende verantwoordelijkheid worden belast ? Die alles wat zij in (vaak briljante) geschriften verkondigd hebben over fundamentele rechten, algemene rechtsbeginselen en ongeschreven beginselen van behoorlijk bestuur in hun rechterlijke toga prompt vergeten, erger nog, loochenen.”